Quý I/2023, kinh tế Việt Nam gặp nhiều khó khăn do kinh tế thế giới tiếp tục có nhiều biến động phức tạp và bất ổn, lạm phát toàn cầu tuy đã hạ nhiệt nhưng vẫn ở mức cao, sự phục hồi chậm và suy giảm nhu cầu tiêu dùng của các đối tác thương mại lớn... ảnh hưởng nhiều đến hoạt động sản xuất cũng như xuất khẩu của nước ta. Kết quả khiến cho GDP quý I tăng thấp, khá áp lực để đạt mục tiêu tăng trưởng cho cả năm 2023.

Quý I/2023, kinh tế Việt Nam gặp nhiều khó khăn do kinh tế thế giới tiếp tục có nhiều biến động phức tạp và bất ổn, lạm phát toàn cầu tuy đã hạ nhiệt nhưng vẫn ở mức cao, sự phục hồi chậm và suy giảm nhu cầu tiêu dùng của các đối tác thương mại lớn... ảnh hưởng nhiều đến hoạt động sản xuất cũng như xuất khẩu của nước ta. Kết quả khiến cho GDP quý I tăng thấp, khá áp lực để đạt mục tiêu tăng trưởng cho cả năm 2023.Đóng góp chính của các ngành/lĩnh vực cho tăng trưởng GDP quý I năm 2023 Quý I/2023, kinh tế Việt Nam gặp nhiều khó khăn do kinh tế thế giới tiếp tục có nhiều biến động phức tạp và bất ổn, lạm phát toàn cầu tuy đã hạ nhiệt nhưng vẫn ở mức cao, sự phục hồi chậm và suy giảm nhu cầu tiêu dùng của các đối tác thương mại lớn... ảnh hưởng nhiều đến hoạt động sản xuất cũng như xuất khẩu của nước ta. Các tổ chức quốc tế đều có dự báo về tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2023 thấp hơn năm 2022 từ 0,5 đến 1,2 điểm phần trăm. Tại khu vực Đông Nam Á, Ngân hàng Thế giới dự báo tăng trưởng kinh tế của Philipin, In-đô-nê-xi-a, Ma-lai-xi-a và Thái Lan năm 2023, lần lượt giảm 0,2, 0,5, 0,5 và 0,7 điểm phần trăm so với dự báo trong tháng 6/2022. Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng đó và thể hiện rất rõ trong tăng trưởng quý I chỉ ước đạt 3,32%, thấp hơn 1,72 điểm phần trăm so với cùng kỳ (cùng kỳ năm 2022 là 5,05%); thấp hơn 2,28 điểm phần trăm so với kịch bản của Nghị quyết 01 (5,6%) và chỉ cao hơn tốc độ tăng 3,21% của quý I năm 2020 trong giai đoạn 2011-2023. Và tăng trưởng chủ yếu nằm ở khu vực dịch vụ và khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản, trong khi đó, khu vực công nghiệp vốn luôn là động lực dẫn dắt tăng trưởng kinh tế nhưng quý này lại đang suy giảm. Đóng góp của các khu vực kinh tế và ngành kinh tế vào tăng trưởng chung như sau: Khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng 2,52%, đóng góp 0,3 điểm phần trăm vào tăng trưởng chung của nền kinh tế, (trong đó, nông nghiệp tăng 2,43%, lâm nghiệp tăng 3,66% và thủy sản tăng 2,68%). Điều này cho thấy, ngành nông nghiệp vẫn tiếp tục thể hiện vai trò trụ đỡ vững chắc của nền kinh tế nước ta, không chỉ bảo đảm nguồn cung lương thực, thực phẩm trong nước mà còn khẳng định vị trí là nước xuất khẩu nông sản hàng đầu, đóng vai trò quan trọng trong bảo đảm an ninh lương thực và đóng góp ổn định trong tăng trưởng kinh tế. Khu vực dịch vụ có tốc độ tăng tưởng cao nhất trong 3 khu vực đạt 6,79%, đóng góp 3,26 điểm phần trăm trong tăng trưởng chung. Nhiều hoạt động dịch vụ do ảnh hưởng nặng của dịch Covid-19 đã sôi động trở lại kể từ quý IV năm 2022 như: Du lịch, vui chơi giải trí, vận tải (đặc biệt vận tải hàng không tăng cao), dịch vụ lưu trú, ăn uống… Đóng góp của một số ngành dịch vụ có tỷ trọng lớn vào mức tăng tổng giá trị tăng thêm của quý I năm nay, cụ thể: (i) Ngành bán buôn, bán lẻ tăng khá với 8,09%, đóng góp 0,85 điểm phần trăm trong trong tăng trưởng chung, thể hiện nhu cầu tiêu dùng tăng lên, cầu tiêu dùng cuối cùng được củng cố và phục hồi; (ii) Ngành dịch vụ lưu trú và ăn uống tăng 25,98%, đóng góp 0,64 điểm phần trăm vào tăng trưởng chung, ngành này đang lấy lại đà tăng trưởng khi dịch bệnh Covid-19 được kiểm soát, nhu cầu du lịch tăng cao. Điều này khẳng định chính sách kích cầu tiêu dùng nội địa, chính sách xúc tiến, quảng bá du lịch Việt Nam tới các nước trên thế giới khi dịch Covid-19 được kiểm soát đã phát huy hiệu quả. (iii) Hoạt động tài chính, ngân hàng và bảo hiểm tiếp tục tăng trưởng 7,65%, đóng góp 0,45 điểm phần trăm. (iv) Ngành vận tải, kho bãi tăng 6,85%, đóng góp 0,43 điểm phần trăm, thể hiện các hoạt động vận chuyển đặc biệt là vận chuyển hàng hóa phục vụ tiêu dùng trong nước và xuất khẩu được tăng cường; hoạt động vận chuyển hành khách bằng đường hàng không mở cửa trở lại và có mức tăng trưởng cao. Đối với khu vực công nghiệp xây dựng: (i) Ngành xây dựng có mức tăng trưởng 1,95%, đóng góp 0,12 điểm phần trăm vào mức tăng trưởng chung của nền kinh tế, trong đó có đóng góp lớn của ngành xây dựng công trình kỹ thuật dân dụng với mức tăng trưởng gần 9%. Điều này cho thấy sự chỉ đạo điều hành sát sao của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ ngành và địa phương trong việc đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công và thực hiện có hiệu quả chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Ngược lại, các ngành công nghiệp tăng trưởng giảm 0,82%, làm giảm 0,28 điểm phần trăm trong tăng trưởng chung, đây là lần đầu tiên các ngành công nghiệp có mức tăng trưởng âm quý I kể từ năm 2011 đến nay. Các ngành công nghiệp giảm mạnh nhất chủ yếu tập trung ở các ngành gia công, lắp ráp như: Dệt, sản xuất trang phục, sản xuất da, sản xuất các sản phẩm điện tử… là những ngành sản xuất phục vụ xuất khẩu. Bên cạnh đó, vẫn có một số ngành tăng trưởng khá như sản xuất đồ uống tăng gần 25%, sản xuất than cốc, sản phẩm dầu mỏ tinh chế tăng hơn 19% và sản xuất các sản phẩm từ cao su và nhựa tăng 12%, đóng góp chung vào tăng trưởng … Về phía sử dụng GDP trong quý I cho thấy một số điểm sáng được kể tới đó là: Thứ nhất, tiêu dùng cuối cùng của hộ gia đình có mức tăng 3,01%, mặc dù thấp hơn mức tăng cùng kỳ 2 năm trước đó nhưng kết quả này cho thấy nhu cầu tiêu dùng của người dân trở lại trạng thái bình thường theo quy luật tiêu dùng trước, trong và sau Tết Nguyên đán. Thứ hai, đầu tư công tăng, trong quý I vốn đầu tư NSNN đạt 13,4% kế hoạch năm đã thể hiện sự chuyển biến tích cực trong việc đẩy mạnh thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công ngay từ các tháng đầu năm 2023 (quý I/2022 đạt 12,9% kế hoạch) và tăng 11,5% so cùng kỳ, góp phần đóng góp vào tăng trưởng của ngành xây dựng và tích lũy tài sản. Thứ ba, mặc dù kim ngạch xuất, nhập khẩu cùng giảm nhưng cán cân thương mại xuất siêu cũng đã đóng góp vào mức tăng trưởng chung của GDP quý I. Những thách thức và động lực khi thực hiện mục tiêu tăng trưởng của năm 2023 Trong những tháng đầu năm, tình hình thế giới tiếp tục biến động phức tạp, khó lường, nhất là diễn biến xung đột Nga – Ucraina và phản ứng của các nước lớn. Lạm phát tuy đã giảm dần nhưng vẫn ở mức cao và tiềm ẩn nhiều rủi ro. Tiêu dùng và các hoạt động kinh tế, thương mại, đầu tư tiếp tục suy giảm. Thị trường Trung Quốc chưa trở lại trạng thái bình thường do hậu quả của đại dịch Covid; đến thời điểm này vẫn chưa mở cửa hoàn toàn với Việt Nam nên hàng hóa xuất, nhập khẩu chưa thể thông thương. Ở trong nước, diễn biến kinh tế vẫn nhiều khó khăn, thách thức. Hoạt động sản xuất, kinh doanh chưa thực sự lấy lại đà tăng trưởng như trước đây; nhiều ngành công nghiệp chủ lực giảm hoặc tăng trưởng thấp. Tăng trưởng tín dụng tính đến 20/3 chỉ đạt 1,61% (cùng kỳ năm trước tăng 4,03%); việc tiếp cận vốn tín dụng của doanh nghiệp và người dân chưa đáp ứng yêu cầu; thị trường trái phiếu xuất hiện nhiều trường hợp doanh nghiệp không có khả năng thanh toán nợ đáo hạn, tác động tới tâm lý và niềm tin của người dân với doanh nghiệp. Số doanh nghiệp đăng ký thành lập mới và quay trở lại hoạt động đều giảm trong khi số doanh nghiệp rút khỏi thị trường lại gia tăng; một số doanh nghiệp tiếp tục giảm giờ làm, cắt giảm lao động. Xuất khẩu tăng trưởng chậm do đơn hàng nước ngoài giảm. Đây chính là những thách thức cho mục tiêu tăng trưởng kinh tế 6,5% trong năm 2023. Tuy vậy, kinh tế nước ta vẫn có những điểm tích cực, đó là: - Hoạt động giải ngân vốn đầu tư công được đẩy mạnh sẽ có tác dụng gia tăng nền tảng kết cấu, cơ sở hạ tầng, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động của khu vực doanh nghiệp và các cơ sở sản xuất kinh doanh. Khơi thông nguồn lực đầu tư công có tác dụng thúc đẩy nhiều ngành, lĩnh vực. Đây là nguồn vốn mồi thúc đẩy đầu tư tư nhân, thúc đẩy sản xuất, kích cầu của nền kinh tế phát triển. - Động thái giảm lãi suất của các ngân hàng thời gian gần đây sẽ giúp cho tiêu dùng nội địa tăng, kích thích sản xuất, kinh doanh, tạo động lực cho tăng trưởng và phát triển kinh tế trong bối cảnh hoạt động xuất nhập khẩu có xu hướng giảm dần. Hoạt động tài chính, ngân hàng được dự báo sẽ đạt kết quả tăng trưởng tốt nếu tiếp tục duy trì tỷ giá bình ổn, đa dạng nguồn thu, đặc biệt là các nguồn thu từ hoạt động số hóa như ứng dụng thanh toán, ví điện tử… - Ngành du lịch sẽ có nhiều khởi sắc mạnh mẽ. Đặc biệt, do đặc thù du lịch là ngành dịch vụ thị trường có tính chất lan tỏa đến nhiều ngành dịch vụ khác như vận tải, hoạt động ăn uống, khách sạn, nhà hàng, nghệ thuật vui chơi giải trí… - Ngành nông nghiệp do đặc thù không chịu nhiều ảnh hưởng của dịch bệnh, tiếp tục thể hiện vai trò là “trụ đỡ” vững chắc của nền kinh tế nước ta. Ngành nông nghiệp hiện nay đang từng bước chuyển đổi, gắn sản xuất với thị trường, sản xuất với chế biến, sản xuất với chuỗi giá trị gia tăng. Sản phẩm chủ lực cấp quốc gia, cấp tỉnh có hàm lượng khoa học công nghệ cao được áp dụng từ khâu sản xuất giống, nuôi trồng đến chế biến như: Tôm, cá tra, sản phẩm gỗ… Nhiều nhà máy chế biến công suất lớn với công nghệ hiện đại giúp phát huy hiệu quả, nâng cao năng suất. Đây sẽ là điểm sáng mới của ngành nông nghiệp nước ta trong năm 2023. - Thời gian tới, Trung Quốc mở cửa biên giới và bỏ giới hạn đi lại quốc tế sẽ là cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu, kết nối nguồn cung nhập khẩu nguyên vật liệu bị gián đoạn do dịch bệnh, kỳ vọng sẽ tạo sức bật cho hoạt động xuất khẩu, đặc biệt là các mặt hàng nông sản và thủy sản của nước ta. Đồng thời đây cũng là cơ hội để ngành du lịch xây dựng các chương trình chính sách thu hút khách du lịch quốc tế đến Việt Nam. Một số giải pháp thực hiện để đạt mục tiêu tăng trưởng Thực trạng diễn biến kinh tế quý I suy giảm, tăng trưởng kinh tế không đạt theo kế hoạch và những khó khăn, bất ổn của kinh tế thế giới hiện tại, mục tiêu tăng trưởng kinh tế đạt 6,5% trong năm 2023 sẽ là một thách thức đối với Việt Nam. Để thực hiện mục tiêu này, rất cần nỗ lực lớn từ Chính phủ, doanh nghiệp và người dân. Theo đó, một số giải pháp cần được lưu ý, cụ thể: Thứ nhất, theo dõi sát diễn biến của kinh tế thế giới, đặc biệt chính sách của các nền kinh tế lớn như Mỹ, Trung Quốc, EU, Nhật Bản… ảnh hưởng tới thương mại với Việt Nam, từ đó kịp thời đưa ra cảnh báo cho cộng đồng doanh nghiệp có các phản ứng kịp thời; Hỗ trợ DN tận dụng các hiệp định thương mại tự do (FTA) đã ký kết khai thác hiệu quả các thị trường, đẩy mạnh xuất khẩu. Thứ hai, thực hiện có hiệu quả các chương trình phục hồi và phát triển kinh tế theo đúng mục tiêu, kế hoạch đề ra; tập trung đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công thông qua các dự án đầu tư cơ sở hạ tầng trọng điểm. Hỗ trợ doanh nghiệp nhanh chóng được tiếp cận vốn; kết nối doanh nghiệp trong nước tham gia vào chuỗi cung ứng của các doanh nghiệp FDI và DN lớn toàn cầu. Xây dựng chương trình hỗ trợ, hợp tác đẩy mạnh tiêu dùng các sản phẩm công nghiệp. Thứ ba, đẩy mạnh đa dạng hóa thị trường, đa dạng hóa ngành hàng để giảm bớt sự phụ thuộc vào các thị trường/ngành hàng truyển thống, cụ thể các thị trường bắc Âu, đông Âu, Mỹ La Tinh... Thứ tư, đẩy mạnh sức mua trong nước từ đó nâng cao cầu nội địa. Thực hiện có hiệu quả các Chương trình xúc tiến thương mại thị trường trong nước, thúc đẩy phân phối hàng hóa qua nền tảng số, thương mại điện tử để mở rộng, kích thích tiêu dùng nội địa. Tập trung giải ngân, chi tiêu đầu tư công, lấy đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư nhân để kích thích sản xuất phát triển. Thứ năm, đối với các ngành, lĩnh vực cần linh hoạt kế hoạch, bám sát các mục tiêu theo quý, đề ra các giải pháp phù hợp tháo gỡ những khó khăn từ khâu chính sách đến hoạt động đầu tư để đảm bảo đạt được các mục tiêu đề ra./. Theo: Tạp chí Con số & Sự kiện